İnsanın Anlama Yetisi Üstüne pdf indir

İnsanın Anlama Yetisi Üstüne

“Olguya ilişik bir şeyle ilgili tüm uslamlamalar, neden-etki ilişkisi üstüne kurulu görünür. Esasen belleğimizde duyularımızın tanıklık ve besbelliliğini aşmamıza müsaade eden de yalnız bu bağlantıdır. Mesela insanın birine, tanığı bulunmadığı bir olguya ilişik şeyin gerçek­liğine niçin inandığını sorunuz. Söz gelişi arkada­şının Fransa’da, yazlıkta olduğuna niçin inan­dığını sorunuz. O, size bir sebep gösterecektir ve bu sebep de arkadaşından ya bir mektup almış yada arkadaşının daha önceki karar ve vaatlerini bilmiş olması benzer biçimde başka bir olgudur. Boş bir adada, bir saat yada herhangi başka bir alet bulacak bir şahıs de bun­dan, bu adada, eskiden insanoğlu yaşamıştır sonucunu çıkarır. İşte olgu alanındaki tüm uslamlamalarımız hep aynı yapıdadır. Daima şimdiki olgu ile bundan çıkarsanan içinde bir bağ ol­duğu varsayılır. Eğer bu ikisini birbirine hiçbir şey bağlamasaydı, çıkarsama, büsbütün gü­venilmez olurdu. Karanlıkta heceli sesler ve kavranabilir sözler kulağımıza gelecek olursa, orada bir insanoğlunun bulunduğuna itimat getiririz. Niçin? Bu gürültülerin sıkı sıkıya bağlı bulun­dukları insan doğası ve yapısının sonucu olduk­ları için değil de niçin? Eğer biz, bu çeşit bü­tün uslamlamaları inceleyecek olursak, görürüz ki bunlar nedenle tesir bağlantısı üstüne kurulu­dur ve bu bağlantının kendisi, yakın yada uzak, direkt doğruya yada birbirine bitişiktir. Mesela sıcaklıkla aydınlık, ateşin birbirine biti­şik etkilerdir; şu şekilde ki bu etkilerin birinden ötekini çıkarmak yerindedir.”

David Hume